داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای چه چیزهایی میتوانند باشند؟
افسردگی چیزی فراتر از غم و اندوه گذرای زندگی، می‌تواند شما را از پای درآورد و همچون سد بزرگی دربرابر شکوفایی استعدادها و توانایی‌های شما قرار بگیرد. سالهاست که جامعه روانشناسی و جامعه پزشکی به دنبال کنترل و درمان این بیماری شایع می‌باشد. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و چهار حلقه ای (TCA) از اولین داروهایی بودند که برای درمان افسردگی به کار گرفته می‌شدند.
دیگر همانند گذشته پزشکان این نوع داروها را برای هر نوع افسردگی تجویز نمی‌کنند. داروهای جایگزین دیگری وارد بازار شده‌اند که بیشتر از آنها استفاده می‌شود. به طور عمده مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) گزینه‌های مناسبتری برای درمان این بیماری محسوب می‌شوند. اما اگر این داروها برای شما افاقه نکنند احتمالا پزشک متخصص برای بهبود حالتان داروهای سه حلقه‌ای را پیشنهاد میکند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با انواع داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای آشنا سازیم و از مکانیسم اثر، فواید و عوارض آنها سخن بگوییم. پس با ما در سلامت سنتر همراه شوید.
ضد افسردگی های سه حلقه ای کدامند؟
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای TCA در اواخر دهه ۱۹۵۰ به همگان معرفی شدند. آنها جزو نخستین داروهای ضدافسردگی بودند. این داروها برای برخی از افراد که افسردگی آنها نسبت به داروهای دیگر مقاوم است، توصیه می‌گردد. در سال ۱۹۵۷ رونالد کوهن روانپزشک سوئیسی به تاثیر قرص ضد افسردگی ایمی پرایمین که یک دارو سه حلقه ای بود برای درمان افسردگی پی برد و همین موضوع باعث تکامل و توسعه این داروها شد.
اگر چه داروهای ضد افسردگی حلقوی میتوانند موثر عمل کنند، اما تحمل عوارض جانبی برخی از آنها دشوار می‌باشد. به همین دلیل است که این داروها اغلب به عنوان اولین درمان استفاده نمی‌شوند. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و چهار حلقه ای بر مواد شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارند تا علائم افسردگی را تسکین دهند.
TCA ها به عنوان یک روش اصلی برای درمان بیماران مبتلا به دردهای نوروپاتیک عمل میکند. برای این منظور، TCA ها را می توان به مواردی که عوامل آمینی ثانویه و سوم هستند، تقسیم کرد.
آمین های ثانویه (نورتریپتیلین، دسیپرامین و ماپروتیلین) مهارکننده های انتخابی نوراپی نفرین هستند. آمین های سوم (آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و کلومیپرامین) از بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین جلوگیری می‌کنند و نسبتاً برای درمان دردهای نوروپاتیک موثر می‌باشند.
مطالعات نشان داده است که این داروها برای درمان نوروپاتی دیابتی دردناک نیز موثر هستند. هرچند ممکن است چندین هفته طول بکشد تا دارو اثر خود را بر روی بیمار بگذارد.
انواع داروهای ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCA)
ده نوع داروی ضد افسردگی TCA برای درمان افسردگی تایید شده است که عبارت هستند از:
- آمی تریپتیلین: با نام تجاری Elavil برای درمان افسردگی و اضطراب، نقص توجه بیش فعالی (ADHD)، اختلال دو قطبی، میگرن و دردهای نوروپاتیک بسیار موثر واقع می‌شود.
- آموکساپین: با نام تجاری Asendin یک داروی چهار حلقه ای است که برای برطرف کردن مشکل افسردگی مزمن به کار می‌رود.
- کلومیپرامین: با ام تجاری Anafranil برای درمان افسردگی مزمن، اختلال وسواس فکری عملی، پانیک، فلج خواب، خود زشت‌انگاری، انزال زودرس و سردردهای تنشی مزمن استفاده می‌شود.
- دسیپرامین یا دزیپرامین: این دارو با مهار بازجذب نوراپی‌نفرین و سروتونین توسط غشاء پایانه سلول عصبی پیش‌سیناپسی، غلظت این مواد شیمیایی در مغز را افزایش داده و به این طریق با افسردگی مبارزه میکند.
- دوکسپین: این دارو یک آنتاگونیست قوی گیرنده‌های هیستامین می‌باشد و با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، افسردگی را کاهش می‌دهد.
- ایمی پرامین: با نام تجاری Tofranil به دو شکل خوردنی و تزریقی برای درمان افسردگی و اضطراب، فوبیا اجتماعی، شب ادراری و دردهای عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- نورتریپتیلین: با نام تجاری Pamelor برای درمان افسردگی و اضطراب، میگرن، دردهای نوروپاتی، اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) و ترک سیگار تجویز می‌شود.
- پروتریپتیلین: پروتریپتیلین هیدروکلراید یک دارو مشتق شده از دی بنزوسیکلوهپتادین می‌باشد که برای تسکین درد، پیشگیری از میگرن و بهبود افسردگی و اضطراب تجویز می گردد.
- تریمیپرامین: این دارو به عنوان ضدافسردگی خواب‌آور، آرامبخش و ضد جنون مصرف می‌شود.
- ماپروتیلین: با نام تجاری لودیومیل برای رفع افسردگی، اضطراب و دردهای عصبی تجویز می‌شود.
عوارض جانبی ضد افسردگی های سه حلقه ای
به طور کلی داروهای ضد افسردگی حلقوی پتانسیل بیشتری دارند تا عوارض ایجاد کنند. دلیل این امر می‌تواند این باشد که TCA ها نه تنها بر روی سروتونین و اپی نفرین بلکه بر انتقال دهنده‌های عصبی دیگر نیز تأثیر می‌گذارند. مطالعات مختلفی که صورت گرفته است نشان می‌دهد که بیماران بیشتر تمایل دارند تا از داروهای ضدافسردگی SSRI استفاده نمایند تا کمتر دچار عوارض دارویی شوند. برخی از رایج‌ترین عوارض داروهای ضدافسردگی TCA شامل موارد زیر می‌باشند:
- خواب آلودگی
- مشکلات بینایی نظیر تاری دید
- مشکلات گوارشی همچون یبوست
- خشکی دهان
- افت فشار خون به هنگام ایستادن (در این حالت ممکن است فرد احساس سبکی سر کند.)
- احتباس ادرار (به معنای اینکه مثانه شما تا آخر تخلیه نمی شود.)
- کاهش وزن
- افزایش اشتها (ممکن است منجر به افزایش وزن شود.)
- تعریق زیاد
- لرزش
- مشکلات جنسی (مانند میل جنسی کم)
این نکته را هم باید خاطر نشان شویم که داروهای TCA زیر بیشتر از سایر داروهای این خانواده باعث خواب آلودگی و افزایش وزن می‌شوند:
- آمیتریپتیلین
- دوکسپین
- ایمی پرامین
- تریمیپرامین
به نظر می رسد افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند عوارض جانبی نورتریپتیلین و دزیپرامین را بهتر از سایر TCA ها تحمل و کنترل می‌نمایند. اگر در معرض خودکشی باشید ممکن است پزشک معالجتان داروهای ضد افسردگی های سه حلقه ای TCAرا برای شما تجویز نکند و به دنبال جایگزین مناسبتری برای آن بگردد.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای در بیماران تشنجی با احتیاط مصرف می‌شود زیرا میتوانند خطر تشنج را افزایش دهند.
کاربردهای داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
مهمترین کاربرد داروهای TCA همانطور که از نامشان مشخص است، درمان افسردگی و اضطراب می‌باشد. اجازه بدهید قبل از اینکه به موارد مصرف این داروها بپردازیم، به طور خلاصه به برخی از علائم افسردگی اشاره کنیم، که TCA به دنبال بهبود آنها هستند:
تجربه مود افسردگی به طور مکرر
از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت بخش
افزایش یا کاهش وزن قابل توجه
بی خوابی یا خواب بیش از حد معمول
کاهش سرعت و کیفیت عملکردها
احساس بی ارزش بودن
عدم توانایی در تمرکز
از دست دادن انرژی
افکار خودکشی
برخی از مواردی که تأیید شده است تا از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای برای درمان استفاده شود، عبارتند از:
- تحریک پذیر بودن
- اختلالات وسواس فکری عملی
- شب ادراری در دوران کودکی یا بزرگسالی
- افسردگی و اختلال افسردگی مزمن
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال دوقطبی
- راش پوستی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال اضطراب اجتماعی
- حمله هراس
- فلج در خواب
- بی خوابی
- درد عصبی
- سردردهای میگرنی
چه داروهایی با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای تداخل دارند؟
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای را نباید با داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز مانند ترانسیل پرومین (Parnate) استفاده کرد. تب بالا، تشنج و حتی مرگ می‌تواند از عوارض تداخل دارویی باشد. اپی نفرین نباید با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای استفاده شود، زیرا میتوانند باعث افت فشار خون شدید گردد.
توجه داشته باشید که الکل اثر ضد افسردگی سه حلقه ای ها را مسدود میکند اما اثر آرام بخشی آن را افزایش می‌دهد.
سایمتیدین عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای را افزایش می‌دهد.
ترکیب داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای با داروهای مسدود کننده استیل کولین می تواند حرکات روده را متوقف کرده و مشکلات گوارشی ایجاد کند. اگر TCA با کلونیدین ترکیب شود، ممکن است فشار خون را بالا ببرد.
مکانیسم اثر داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
پزشکان معمولاً تنها زمانی داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای را تجویز می‌کنند که سایر داروها در تسکین افسردگی موفقیت آمیز عمل نکرده باشند. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای به نگه داشتن بیشتر سروتونین و نوراپی نفرین در مغز کمک می‌کنند.
این مواد شیمیایی به طور طبیعی توسط بدن شما ساخته می‌شوند و به نظر می‌رسد که بر روحیه شما نیز تأثیر می‌گذارند. داروهای ضدافسردگی TCA با در دسترس قرار دادن برخی موارد شیمیایی در مغز، به بهبود روحیه شما کمک می‌کنند.
ضد افسردگی‌های حلقوی بر روی پیام رسان‌های شیمیایی (انتقال دهنده‌های عصبی) که برای برقراری ارتباط بین سلول‌های مغز استفاده می شوند، تاثیر می‌گذارند و به این طریق افسردگی را تسکین می‌دهند. مانند بیشتر ضد افسردگی‌ها، داروهای ضد افسردگی حلقوی در نهایت با ایجاد تغییرات در شیمی مغز و ارتباطات در مدار سلول‌های عصبی آن که برای تنظیم خلق و خو شناخته می‌شوند، کار می‌کنند تا به بهبود این مشکل کمک کنند.
ضد افسردگی های حلقوی مسیر جذب مجدد انتقال دهنده های عصبی سروتونین (ser-o-TOE-nin) و نوراپی نفرین (nor-ep-ih-NEF-rin) را مسدود می‌کنند و باعث افزایش سطح این دو انتقال دهنده عصبی در مغز می‌شوند.
نکته مهم در اینجاست که این نوع داروها ممکن است بر پیام رسان های شیمیایی دیگر هم تأثیر بگذارند و منجر به عوارض جانبی گردند.
از زمان معرفی داروهای ضد افسردگی دیگر مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI)، استفاده از TCA ها به طور چشمگیری کاهش یافته است. چراکه عوارض جانبی داروهای سه حلقه ای بسیار بیشتر از این داروها بوده و مصرف بیش از حد آنها می‌تواند خطرناک باشد.
با این وجود، در برخی موارد ثابت شده است که در برخی از افسردگی‌ها که داروهای دیگر جواب نمی‌دهد، TCA ها بسیار مفید واقع می‌شوند. فراموش نکنید درمانی که هم شامل یک داروی ضد افسردگی مناسب و هم روان درمانی باشد بسیار موثرتر عمل میکند.
مسائل دیگری که قبل از مصرف ضدافسردگی های سه حلقه ای باید در مورد آنها با پزشک مشورت کنید
موضوع حائز اهمیتی که وجود دارد این است که پیش از مصرف داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای حتما درباره عوارض آنها مشورت کنید. اگر سابقه بیماری خاصی را دارید و یا داروی دیگری استفاده می‌کنید حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
علائم قطع مصرف دارو
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای اعتیاد جدی به همراه ندارند. با این وجود به خاطر داشته باشید که به هیچ عنوان هیچ دارو اعصابی را ناگهانی و بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید.
قطع مصرف ناگهانی این داروها یا بی نظم استفاده کردن آنها می‌تواند علائم ترک دارو را ایجاد نماید. علائم ترک با توجه به دوز مصرفی و شرایط بیمار می‌تواند مختلف باشد اما معمولا بیمارانی که TCA ها را ترک می‌کنند با علائم زیر روبه رو می‌شوند:
- اضطراب و تحریک پذیری
- تهوع
- عرق کردن
- علائمی مشابه آنفلوآنزا، مانند لرز و درد عضلانی
- بی خوابی
- بی حالی
- سردرد
جایگزین داروهای ضد افسردگی
همواره این موضوع را به خاطر داشته باشید که همه افرادی که علائم افسردگی را دارند ملزم به استفاده از داروهای شیمیایی نیستند و فقط زمانی که پزشک متخصص تشخیص داد باید دارو مصرف کنند.
بنابراین اگر این بیماری به سراغتان آمد سعی کنید ابتدا روش‌های غیر دارویی درمان افسردگی را امتحان کنید. برای این منظور حتما از یک روان درمانگر کمک بگیرید. برای این منظور می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای، جلسات روانکاوی و یا گروه درمانی کمک بگیرید.
در کنار روان درمانی راه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید به وسیله آنها حال خود را بهتر کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش منظم ممکن است در مقایسه با داروهای ضد افسردگی، درمانی موثرتری برای افسردگی خفیف به حساب بیایند. تحقیقات نشان می دهد که ورزش منظم ممکن است در مقایسه با داروهای ضد افسردگی، درمانی موثرتر برای افسردگی خفیف باشد. ورزش به بالا بردن سطح مواد شیمیایی همچون سروتونین و دوپامین در مغز کمک کرده و از این رو می‌تواند روحیه شما را تقویت کند.
از سویی دیگر ورزش منظم می‌تواند باعث افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس شده و علائم افسردگی را کاهش دهد. همچنین ذهن آگاهی یا همان مایندفولنس راهی برای توجه کامل شما به لحظه حال است و از این رو به کنترل افسردگی شما کمک شایانی میکند.
خلق آثار هنری خلاقانه و کارهایی مانند نقاشی کردن، سفالگری، نواختن ساز و یا بازی در نمایش به شما کمک کنند تا با علائم افسردگی خود کنار بیایید. به خصوص اگر جزو آن دسته از افرادی باشید که صحبت کردن در مورد احساسات خود برایتان دشوار است. انجام کارهای داوطلبانه و یا تمیز کردن طبیعت و پیوستن به گروه‌های طبیعت گردی نیز برای خوب شدن حال شما موثر می‌باشد.
رژیم غذایی مناسب برای درمان افسردگی
خوردن غذاهای حاوی مواد زیر برای بهبود افسردگی پیشنهاد می‌شود:
- ویتامین سی، دی و ب که هم به صورت قرص‌های مکمل و هم در برخی از مواد غذایی یافت می‌شوند.
- منیزیم، روی و سلنیوم که در آجیل، غلات و سبزیجات سبز وجود دارند.
- کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل و حبوبات
- امگا ۳ و امگا ۶ که در غذاهای دریایی مانند ماهی سالمون، قزل آلا و همچنین در تخم کتان و تخم مرغ به فراوانی یافت می‌شود.
- آب فراوان
این نوشته به قلم دکتر مریم ابراهیمی نگارش و توسط پزشکان متخصص حوزه سلامت وبسایت سلامت سنتر بررسی و تایید شده است.
درباره تیم متخصصین سلامت سنتر بیشتر بدانید
درباره ما